راهنمای کامل دندان درآوردن نوزاد | از اولین دندان تا مراقبت‌های لازم

دندان درآوردن نوزاد، از جمله فرآیندهای فیزیولوژیکی طبیعی و پیچیده است که نشان‌دهنده رشد قابل توجه کودک خواهد بود. در واقع هنگام تولد، نوزاد دارای ۲۰ دندان شیری پنهان در استخوان فک و لثه است که این دندان‌‌ها از دوره جنینی تکامل خود را آغاز نموده‌اند. لازم است تا والدین از کلیه مراحل رشد دندان کودک خود آگاه بوده و بدانند که هر یک از این مراحل نیاز به توجه و مراقبت خاصی دارند. در این مطلب به پرسش‌های بسیاری از والدین عزیز در مورد زمان رویش دندان‌ها و علائم آن و همچنین روش‌های تسکین درد در این زمان را پاسخ خواهیم داد.

زمان مناسب برای دندان درآوردن نوزاد

پروسه دندان درآوردن نوزاد، زمان مشخصی نداشته و نمی‌توان برای همه نوزادان، سن ثابت و خاصی را برای این موضوع مطرح کرد. به طور معمول، از حدود سن ۶ ماهگی دندان نوزادانشروع به رویش خواهند کرد. اما گاهی ممکن است به علت‌های ژنتیکی، این رویش زود هنگام و در ۳ ماهگی رخ دهد. در مواقعی نیز نوزاد این رویش را در زمان تولد یک سالگی یا پس از آنتجربه می‌کند. این تاخیر زمانی در رویش دندا‌ن‌ها، در مواردی می‌تواند ناشی از عدم رشد کافی نوزاد و بد بودن وضعیت نمودار رشد قد و وزنی او باشد. چنانچه دندان درآوردن کودک تا ۱۸ ماهگی به تاخیر افتاد، لازم است با پزشک متخصص در این مورد مشورت کنید.

دلایل تاخیر در دندان درآوردن نوزاد 

گاهی اوقات بنا به دلایلی خاص، رشد دندان کودک با تاخیر همراه خواهد بود. از جمله رایج‌ترین موارد موثر در تاخیر پروسه دندان درآوردن نوزاد می‌توان موارد زیر را نام برد:

• عوامل ارثی و ژنتیکی
• تغذیه ضعیف و نامناسب به‌ ویژه استفاده از شیر خشک بجای شیر مادر
• کم کاری تیروئید
• کمبود ویتامین D

زمان رویش دندان‌های شیری

زمان طبیعی رویش اولین دندان‌ شیری در نوزادان، بین 4 تا 7 ماهگی است. رویش دندان‌های شیری اغلب تا پایان ۳ سالگی تمام شده و کودک در این سن، 20 دندان شیری دارد. ترتیب کامل دندان درآوردن نوزاد به صورت زیر خواهد بود:

1. دندان‌های پیشین مرکزی فک پایین در۶ تا ۱۰ ماهگی
2. دندان‌های پیشین مرکزی فک فوقانی در ۸ تا ۱۲ماهگی
3. دندان‌های پیشین جانبی فک فوقانی ۹ تا ۱۳ماهگی
4. دندان‌های پیشین جانبی فک تحتانی ۶ تا ۱۰ ماهگی
5. دندان‌های آسیاب اول ۱۳ تا ۱۹ ماهگی
6. دندان‌های‌ نیش ۱۶ تا ۲۲ ماهگی
7. دندان‌های آسیاب دوم ۲۵ تا ۳۳ ماهگی

علائم دندان درآوردن نوزاد

هر چند که دندان درآوردن نوزاد یک روند فیزیولوژیکی طبیعی است، ولی در مواقعی برای کودکان بسیار آزاردهنده خواهد بود. از رایج‌ترین علائم دندان درد نوزادان عبارتند از:

• ناراحتی و تورم لثه

معمولا در این پروسه، به علت وارد آمدن فشار از طرف دندان، لثه کودک دچار تورم و حساسیت موضعی خواهد شد.

• ترشح آب دهان

از دیگر علائم باید به افزایش تولید بزاق دهان اشاره کرد که در پاسخ به تحریک و درد موجود در دهان نوزاد بوجود می‌آید.

• تحریک‌پذیری یا بی‌قراری

فرایند در آمدن دندان در مواقعی به تحریک‌پذیری، بی‌قراری، تغییر در خلق و همچنین رفتار کودک منجر خواهد شد.

• میل شدید به گاز گرفتن

در بیشتر مواقع، ممکن است نوزادان به علت نوزاد کاهش فشار وارده بر لثه خود، تمایل داشته باشند تا اشیای مختلف را گاز بگیرند.

• اختلالات خواب

ممکن است به علت ناراحتی ایجاد شده بر اثر رویش دندان، الگوهای خواب منظم کودک مختل شود.

• تغییر رنگ مدفوع

از دیگر نشانه‌های رویش دندان در نوزادان، تغییر رنگ مدفوع آن‌ها در این زمان است. در این مواقع، مدفوع نوزادان به رنگ زرد مایل به سبز می‌شود.

عوارض دندان درآوردن نوزاد

در برخی مواقع، دندان درآوردن نوزاد می‌تواند با عوارضی همراه باشد. به یاد داشته باشید که چنانچه این عوارض جدی و طولانی مدت شود، خطرناک بوده و توصیه می‌شود تا به پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید. از جمله این عوارض خطرناک عبارتند از:

• اسهال شدید
• تبطولانی مدت
• احساس درد و به‌هم پیچیدن در زمان غذا خوردن
• التهاب بیش از اندازه لثه‌ها
• رفلاکس‌های شدید
• کولیک یا قولنج نوزادی

راهکارهای کاهش درد و عوارض دندان درآوردن نوزاد

از جمله راه‌های کاهش درد و التهاب در زمان دندان درآوردن نوزاد، به کار بردن موارد زیر است:

• استفاده از دندان‌گیر سرد جهت کاهش درد و التهاب موجود در لثه
• ماساژ و خارش دادن لثه‌ نوزادان با انگشت تمیزبرای کاهش درد
• استفاده از تغذیه برای کاهش درد لثه مانند دادن یک ساقه کرفس خنک به کودک
• دادن مسکن‌های خوراکی مانند شربت استامینوفن زیر نظر پزشک برای کاهش درد دندان
• استفاده از پمادهای آرامبخش‌ موضعی به ویژه هنگام خواب

توصیه‌های مراقبتی از دندان کودکان

در گذشته، تصور بیشتر والدین در مورد دندان‌های شیری نوزادان این بود که به علت موقت بودناین دندان‌ها، نیازی نیست که مراقبت زیادی از آن‌ها صورت گیرد. در حالی که امروزه والدین از این موضوع آگاه هستند که دندان‌های شیری، مینای آسیب‌پذیر و ضعیفی داشته و بی‌توجهی به آن‌ها، مشکلات زیادی را به دنبال دارد. در ادامه به چند مورد از مراقبت‌های لازم بعد از دندان درآوردن نوزاد اشاره شده است که باید به آن‌ها عمل کنید:

1. مسواک زدن

توصیه می‌شود برای کودکان خود، مسواک‌های سایز کوچک تهیه نموده و بعد از هر وعده غذایی،دندان او را مسواک بزنید. بهتر است از خمیر دندانی استفاده کنید که فلوراید نداشته باشد. البته به کار بردن خمیر دندان قبل از یک سالگی ضرورتی ندارد، ولی بعد از این سن، لازم است مصرف خمیر دندان شروع شده و مطابق با سن کودک و افزایش تعداد دندان‌ها بیشتر شود.

2. مصرف شیر

در صورت مصرف شیرخشک برای نوزاد، بهتر است که طول شب از آن استفاده نشود. چرا که شکر موجود در شیر خشک، موجب آسیب به دندان کودک خواهد شد. به صورت کلی بهتر است عادت شیر خوردن شبانه را از کودک خود گرفته و بعد از یک سالگی لیوان شیر را جایگزینشیشه و شیر مادر کنید.

3. استفاده از فلوراید موضعی

مصرف مکمل حاوی فلوراید، تاثیر زیادی در پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان دارد. البته بهتر است پیش از مصرف آن با پزشک اطفال مشورت کرده و طبق دستور از آن استفاده کنید.

4. تغذیه

لازم است مصرف شیرینی را در کودک خود محدود نمایید. چرا که مصرف بیش از اندازهشیرینی برای انسان از هر لحاظ زیان‌آور است. به کودک بیاموزید که حتما بعد از مصرف شیرینی، از مسواک استفاده کند.

5.چکاپ دوره ای و منظم

یکی از مواردی که می‌تواند بعد از دندان درآوردن نوزاد، به پیشگیری از پوسیدگی این دندان کمک کند و یا به صورت زودهنگام این پوسیدگی را تشخیص دهد، چکاپ دوره‌ای و منظم دندان خواهد بود.

نویسنده:مدیر سایت

راهنمای والدین